Projekt badawczo-edukacyjny
GUCIO
Obserwowany w ostatnich latach spadek liczebności pszczół w szczególny sposób motywuje do badań nad biologią pszczół miodnych w celu zrozumienia przyczyny problemów i opracowania strategii ochrony tych owadów. Liczne zewnętrzne czynniki są podejrzewanymi źródłami problemów z żywotnością pszczół – należą do nich: nadużywanie pestycydów, intensyfikacja rolnictwa, utrata lub fragmentacja habitatów, szybsze roznoszenie patogenów w warunkach intensywnej hodowli pszczół i pojawienie się gatunków inwazyjnych. Stosunkowo mniej uwagi przywiązuje się jednak do genetyki populacji pszczelich, a zwłaszcza do zagadnień związanych z odpowiednią, z punktu widzenia utrzymania różnorodności genetycznej, hodowlą pszczół.
“GUCIO” jest projektem badawczo-edukacyjnym pozwalającym na zaangażowanie uczniów w badania naukowe mające na celu określenie różnorodności genetycznej populacji pszczoły miodnej występujących w okolicy Wrocławia. Projekt ma na celu oszacowanie liczby wariantów genu csd, których różnorodność leży u podstaw utrzymywania właściwej liczebności rodzin pszczelich, a także zdobycie informacji dotyczących różnic funkcjonalnych pomiędzy tymi wariantami. Prace związane z projektem odbywać się będą w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu.
Projekt jest w swoim zamyśle badawczo-edukacyjny, a to znaczy, że do projektu mają być zaangażowani uczniowie, którzy będą mieli możliwość wzięcia udziału w prawdziwym projekcie naukowym, a nie w ćwiczeniach specjalnie dla nich przygotowanych, z góry przewidzianymi wynikami. Do najbardziej oczywistych zalet tak pomyślanego projektu należą:
- satysfakcja z samodzielnego prowadzenia badań mającymi na celu odpowiedzenie na konkretne pytania naukowe, możliwość dokonywania odkryć i pielęgnowania zainteresowań naukowych,
- promowanie samodzielnego myślenia, umiejętności argumentowania i dyskusji,
- możliwość poznania realiów i wymagań pracy naukowej „w czasie rzeczywistym”,
- podniesienie kompetencji w zakresie pracy zespołowej.
Ponadto projekt pozwoli zagłębić się uczniom w problematykę związaną z utrzymywaniem bioróżnorodności i ochroną przyrody. Pozwoli także na wczesny kontakt z wrocławskim środowiskiem naukowym, co może zaowocować przyszłą długotrwałą współpracą.
Projekt składa się z kilku wyodrębnionych etapów, które mają na celu jak najbardziej wszechstronne zaangażowanie uczniów w różne aspekty pracy naukowej.
- Po dokonaniu rekrutacji grupy 12 licealistów (do końca marca 2014), przewidujemy przeprowadzenie serii wykładów teoretycznych dotyczących podstaw biologii molekularnej, pszczelarstwa i szczegółowych aspektów naukowych projektu. Chcielibyśmy, aby część tych zajęć była przygotowywana przez samych uczniów, co zachęci ich do aktywnego zaangażowania się w ten przygotowawczy etap projektu.
- Praca terenowa: wraz z nastaniem prac pasiecznych, będziemy gromadzić materiał badawczy w postaci larw trutowych z wcześniej wybranych pasiek zlokalizowanych w pobliżu Wrocławia. Planujemy odwiedzić 20-30 pasiek a poszczególne grupy uczniów będą odpowiedzialne za „swoje” grupy pasiek. Uczniowie będą zobowiązani do utrzymywania kontaktu z pszczelarzami i współpracę z nimi – dodatkową korzyścią dla uczniów będzie więc możliwość pracy w terenie i przyglądanie się pracom pszczelarskim.
- Praca laboratoryjna: z pobranych larw będzie izolowane DNA, z którego będzie amplifikowany gen csd, który będzie poddany sekwencjonowaniu. Ten etap prac będzie się odbywał w IITD PAN, w czerwcu i lipcu 2014 roku. Termin został wybrany tak, aby przynajmniej część prac przypadła na okres wakacyjny, aby umożliwić uczniom całodniową pracę w laboratorium
- W okresie wrzesień-październik 2014 będziemy analizować otrzymane wyniki. Planujemy stworzyć bazę danych występujących w regionie wariantów alleli csd, a także analizować ich rozmieszczenie przestrzenne, częstość występowania w poszczególnych pasiekach i reguły rządzące ich współwystępowaniem w poszczególnych osobnikach. Projekt planujemy podsumować otwartym seminarium, na którym uczniowie przedstawią wyniki swoich badań.
dr hab. Małgorzata Cebrat, prof. IITD PAN
Laboratorium Immunologii Molekularnej i Komórkowej
Instytut Immunologii i Terapii Do świadczalnej PAN we Wrocławiu
Akademia Młodych Uczonych i Artystów
