25 października w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu odbędzie się premierowe wykonanie utworu Pawła Hendricha pt. „Osamotnienie(nie)…”, a także towarzyszących mu kilku miniatur autorstwa artysty – w wykonaniu Orkiestry Muzyki Nowej pod batutą Szymona Bywalca. Utwór „Osamotnienie(nie)…” jest wyrazem szacunku dla wrocławian, którzy ucierpieli w związku z Covid-19. Sam kompozytor pisał o nim – jeszcze na etapie wstępnego pomysłu w 2020 r. – w ten sposób:
„Źródłem koncepcji utworu jest obecna sytuacja pandemii i związane z nią ograniczenia. Jako społeczeństwo po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat znaleźliśmy się w tego rodzaju sytuacji powszechnego zagrożenia. Chociaż dotyczy ona nas wszystkich, to jednak każdy z nas odbiera ją subiektywnie. Codzienny pędzący świat sprzyja ekstrawertykom, tymczasem teraz okoliczności się zmieniły – wszyscy (pozostając w przymusowym odosobnieniu) mamy większą sposobność do introwertycznej refleksji i analizy sytuacji, w której się znaleźliśmy. Tematem utworu będą więc emocje odczuwane podczas pandemii przez mieszkańców Wrocławia – miasta, które stało się jednym z pierwszych ognisk epidemii w Polsce. Na scenie zabrzmią dźwięki symbolizujące bunt przeciwko niechcianej izolacji, przymusowej rozłące z bliskimi, nieustannej niepewność, a nawet strachowi.
Podczas takich ekstremalnych sytuacji jak pandemia najlepiej widać, że Wrocław to przede wszystkim zamieszkujący go ludzie, a nie zabudowa urbanistyczna. I to właśnie ludzi najbardziej nam brakuje, gdy musimy przez dłuższy czas pozostawać w swoich domach. W utworze nie zabraknie więc wątku tęsknoty, której doświadcza również kompozytor – choć mieszkamy blisko, w tym samym mieście, to nie możemy się spotkać z innymi ludźmi i musimy polegać na niedoskonałych substytutach w postaci kontaktów elektronicznych”.
Premiera utworu Pawła Hendricha, połączona z finisażem wystawy „Psychopomp”, to wydarzenie finałowe projektu „Caspar Neumann. Dusze i fundusze. Księga narodzin i pogrzebów dla miasta Wrocławia”, odbywającego się w daniach 4-25 października 2021 r. Celem tego projektu jest zachęcenie odbiorców do wspólnej refleksji na zagadnieniami takimi jak problemy klimatyczne, ekologiczne i medyczne. Projekt obejmuje wystawę, koncerty, konferencję naukową oraz badania socjologiczne. Rolę przewodników pełnią w nim członkowie Akademii Młodych Uczonych i Artystów oraz zaproszeni do współpracy ludzie kultury i nauki.
Tytułowy Caspar Neumann (1648-1715) – wszechstronny uczony, pastor, inspektor luterańskich szkół i kościołów we Wrocławiu – był jedną z emblematycznych postaci w historii miasta. Szczególnie fascynowały Neumanna zagadnienia umieralności, a owoce tej fascynacji przejawiały się w jego działalności naukowej i artystycznej. Uważany jest za pioniera statystyki demograficznej. Caspar Neumann stworzył bowiem spis narodzin i zgonów (tzw. „tablice Neumanna”) w oparciu o ludność Wrocławia z końca XVII wieku. Tymi obliczeniami i spostrzeżeniami zainteresowało się grono międzynarodowych naukowców, w tym m.in. Edmond Halley (1656-1742), dzięki czemu Wrocław stał się niejako miastem modelowym dla obliczania składek emerytalnych i powstających wówczas funduszy ubezpieczeniowych. Była to jedna z pierwszych tego rodzaju inicjatyw w Europie.
Rodzi się jednak pytanie, jak możemy skorzystać współcześnie z dziedzictwa pozostawionego przez Caspara Neumanna? Do tej refleksji skłania nas sztuka i wciąż obecny, a w czasie pandemii Covid-19 szczególnie aktualny, topos vanitas. Ta kategoria fascynowała również Neumanna. Objawiała się m.in. na polu poetyckim, z czego skorzystał m.in. Johann Sebastian Bach (kantata Liebster Gott, wenn werd ich sterben?, BWV 8). Tekst ten posłużył muzycznym opracowaniom w wielu środowiskach, protestanckich i katolickich.
Współczesny Wrocław nie odcina się od swoich tradycji. W formie dialogu społecznego, zacieśniania relacji polsko-niemieckich, zwracania uwagi na problemy dotyczące społeczności wrocławian, zagadnienia poruszane w poszczególnych wydarzeniach projektu dotyczą nie tylko odwiecznego mortualnego toposu, ale i zagrożeń, które dotyczą nas współcześnie, również globalnie. Wiele bowiem zależy od tego, jak dbamy o nasze zdrowie, jak wpływają na nie decyzje różnych instytucji publicznych. Chodzi m.in. o zagadnienia z zakresu ekologii, klimatu, czy kwestii medycznych (np. choroby nowotworowe czy problemy dotyczące biopolityki).
Projekt został objęty honorowym patronatem przez:
– Prezydenta Miasta Wrocławia Jacka Sutryka,
– Konsula Generalnego Republiki Federalnej Niemiec Hansa Jörga Neumanna,
– JM Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Dr. hab. Przemysława Wiszewskiego,
– Dyrektora Zakładu Narodowego im. Ossolińskich dr. Adolfa Juzwenkę.
W myśl idei przeświecającej Akademii Młodych Uczonych i Artystów – „jedność wiedzy, jedność poznania” – wrocławskie instytucje naukowe, artystyczne i kulturalne jednym głosem uczestniczą we wspólnym projekcie, by poznać wrocławianina, Caspara Neumanna oraz skorzystać lokalnie i międzynarodowo z dziedzictwa, które nam pozostawił, nie tylko na czasy zarazy.
Szczegóły projektu na: www.akademia.wroc.pl oraz na Fanpage’u projektu na Facebooku. Wszystkie wydarzenia w ramach projektu odbywają się w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich.
Pomysł i realizacja:
Grzegorz Joachimiak (Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Katedra Organów, Klawesynu i Muzyki Dawnej Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu)
Łukasz Huculak (Katedra Malarstwa, Akademia Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu)
Organizatorzy i Partnerzy projektu:
– Akademia Młodych Uczonych i Artystów
– Wrocławskie Centrum Akademickie (Biuro Współpracy z Uczelniami Wyższymi)
– Zakład Narodowy im. Ossolińskich
– Uniwersytet Wrocławski
– Akademia Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu
– Biuro Łącznikowe Wolnego Państwa Saksonii we Wrocławiu
– Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu
– Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu
Utwór „Osamotnienie(nie)…” zrealizowany został ze środków pochodzących ze stypendium Miasta Wrocławia.