Johann Sebastian Bach: Liebster Gott wenn werd ich sterben?, kantata chorałowa na 16. Niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego (BWV 8), odpis z ok. 1755, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, sygn. Mus.ms. Bach P 963, online: http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB00019B7300000000 (dostęp: wrzesień 2021).
Tęsknoty – Lęki – Spotkania, 4 października 2021, godz. 20:00
Aula Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (ZNiO), Wrocław, ul. Szewska 37
Koncert na inaugurację projektu „Caspar Neumann. Dusze i fundusze. Księga narodzin i pogrzebów dla miasta Wrocławia”
1. Pieter Schenk: Portret Caspara Neumanna, Amsterdam 1670-1713, mezzotinta i grawerunek, Rijksmuseum Amsterdam sygn. cat.nr. 819, online: http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.45001, sygn. 1893,1018.100, mezzotinta (dostęp: wrzesień 2021).
2. Friedrich B. Werner: Klasztor Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą od strony Odry, w: Topographia Seu Compendium Silesiae. Pars II, 1755, rysunek w rękopisie, s. 79, Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Oddział Rękopisów, sygn. IV F 113 b wol. 2, online: https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/8296/edition/16339/content (dostęp: wrzesień 2021).
3. Johann Sebastian Bach: Liebster Gott wenn werd ich sterben?, kantata chorałowa na 16. Niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego (BWV 8), odpis z ok. 1755, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, sygn. Mus.ms. Bach P 963, online: http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB00019B7300000000 (dostęp: wrzesień 2021).
4. Caspar Neumann: Kern Aller Gebethe: Bestehend In Bitte, Gebeth, Fürbitte, und Dancksagung, Für Alle Menschen, wydawca: Weber, Striegau 1750, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, sygn. egz. 390758914, karta tytułowa, s. 80, online: https://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht?PPN=PPN796331685&view=overview-tiles&PHYSID=PHYS_0001&DMDID= (dostęp: wrzesień 2021).
5. Edmond Halley: An estimate of the degrees of the mortality of mankind; drawn from curious tables of the births and funerals at the city of Breslaw; with an attempt to ascertain the price of annuities upon lives, „Philosophical Transactions of the Royal Society of London” (January 1693) s. 596-610, tutaj: s. 596, 600, online: https://doi.org/10.1098/rstl.1693.0007 (dostęp: wrzesień 2021).
6. Prognoza demograficzna na lata 2014-2050 dla województwa dolnośląskiego, Główny Urząd Statystyczny, dana na dzień 31 grudnia 2013, online: https://wroclaw.stat.gov.pl/download/gfx/wroclaw/pl/defaultaktualnosci/2801/2/1/1/prognozademograficzna_wojewodztwo_dolnoslaskie.pdf(dostęp: wrzesień 2021).
Lęk, izolacja, strach, przemijanie – wszystkie te określenia w czasie pandemii Covid-19 padają znacznie częściej niż kiedykolwiek wcześniej od czasów II wojny światowej. Przed pandemią, przestrzenią w której pojawiała się tematyka mortualna był przede wszystkim kontekst pogrzebów, treści obecnych w przestrzeniach sakralnych i w sztuce. Określenie „memento mori” stało się w ostatnim czasie nie tyle popularne, co realne i wszechobecne. Zmieniła się wręcz społeczna optyka odbioru tej tematyki. Pandemia stała się rodzajem zniewolenia społecznego, ludzkich tragedii, czasem bólu, ale niekiedy, paradoksalnie, dla niektórych również czasem radości. W dziejach kultury epidemie się zdarzały i każdorazowo sztuka nam o tym „przypomina”. W tym kontekście jest rodzajem wspomnienia, tęsknoty za dawną rzeczywistością, czasem przestrogi, niekiedy jest też sposobem wyrażania pewnych idei, wyrazem społecznych nastrojów, lęków, ale i namiastkę radości choćby z wirtualnych spotkań. Moment w jakim pojawia się to wydarzenie i koncert nie jest jednak przypadkowy. Treści zawarte w dziełach J.S. Bacha nabierają rzeczywistego, znacznie bardziej niż dotychczas, uchwytnego znaczenia. Szczególnie w obu proponowanych kantatach (BWV nr 8 i nr 27) odnaleźć można uniwersalne wartości, istotne zwłaszcza w czasach zarazy: poczucie bezpieczeństwa, pamięć o bliskich nam osobach, wzajemny szacunek i możliwość godnego umierania i pochówku.
Wybrane kompozycje na ten koncert mają jednak również inne osadzenie w kulturze, zwłaszcza w historii Wrocławia. Autorem tekstu wykorzystanego w „Liebster Gott, wenn werd ich sterben?” (BWV) jest Caspar Neumann (1648-1715) – człowiek nauki i sztuki, ojciec statystyki demograficznej, który był zafascynowany śmiercią i kwestią umieralności, postacią wyjątkową w historii Wrocławia ze względu na swoje oryginalne zainteresowania i współpracę m.in. z Edmondem Halleyem, która zaowocowała projektem obliczania i tworzenia funduszy emerytalnych, do których modelem stała się społeczność Wrocławia. Pisaniem o śmierci autorzy tekstów obu kantat, a wraz z nimi lipski kantor swoją muzyką, chcą nas poruszyć do refleksji nad własnym życiem, aby żyć tak, by nie odczuwać lęku przed odejściem w wieczny czas.
Patronem koncertu jest Caspar Neumann (1648-1715), „uczony i duchowny z Wrocławia, zajmujący się zagadnieniem umieralności”. Wnikliwe studium śmiertelności wrocławian zaświadcza o jego specjalnym stosunku do śmierci. Dla Neumanna, zasłużonego tak dla spuścizny muzycznej, jak i nowoczesnych systemów emerytalnych, to z jednej strony egzystencjalny dramat, z drugiej – kwestia ściśle naukowa, powiązana z ekonomią i biopolityką.
Projekt obejmuje wystawę „Psychopomp”, koncerty i konferencję, organizowane przez członków wrocławskiej Akademii Młodych Uczonych i Artystów: dra Grzegorza Joachimiaka i prof. Łukasza Huculaka, przy wsparciu wrocławskich uczelni oraz Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
koordynacja: Grzegorz Joachimiak
produkcja koncertu NFM: Olga Szęszoł
Johann Sebastian Bach
Liebster Gott, wenn werd ich sterben?, kantata z tekstem C. Neumanna (BWV 8)
Wer weiß, wie nahe mir mein Ende? (BWV 27)
Wrocławska Orkiestra Barokowa (WOB) pod kierunkiem artystycznym Jarosława Thiela
Aleksandra Turalska – sopran
Ewelina Wojewoda – alt
Maciej Gocman – tenor
Andrzej Zawisza – bas
Zbigniew Pilch: skrzypce barokowe, prowadzenie
Adam Pastuszka: skrzypce barokowe
Piotr Chrupek: altówka barokowa
Jakub Kościukiewicz: wiolonczela barokowa
Rodrigo Lopez Paz: obój d’Amore
Tatjana Zimre: obój d’Amore
Małgorzata Klisowska-Pachołek: flet traverso
Aleksandra Rupocińska: pozytyw
*Ze względu na ograniczenia sanitarno-epidemiologiczne i w trosce o Państwa bezpieczeństwo liczba miejsc jest ograniczona. Prosimy o zapisy na stronie www.ossolineum.pl/zapisy.