4 października – 25 października 2021
Miejsce: Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu przy ul. Szewskiej 37
Caspar Neumann (1648-1715) to postać wyjątkowa w historii Wrocławia. Ten człowiek nauki i sztuki, ojciec statystyki demograficznej, był zafascynowany śmiercią i kwestią umieralności. Na przestrzeni dziejów topos vanitas zyskiwał na znaczeniu w sytuacjach granicznych, w czasach zarazy i wojen niosących poczucie nietrwałości, bezradności, osamotnienia i lęku przed śmiercią. Podobnie jest obecnie z powodu pandemii Covid-19, ale nie tylko dlatego. Problemy klimatyczne, ekologiczne i medyczne wywołują w społeczeństwie podobne uczucia z podobną intensywnością. Język artystyczny umożliwia zrozumienie wielu z tych problemów skupiając je w soczewce sztuk wizualnych i muzycznych. Projekt „Caspar Neumann. Dusze i fundusze. Księga narodzin i pogrzebów dla miasta Wrocławia” ma zachęcać do wspólnej refleksji na tymi zagadnieniami. Funkcję przewodników po nich przejmą członkowie Akademii Młodych Uczonych i Artystów oraz zaproszeni do współpracy ludzie kultury i nauki.
W dniach w dniach 4–25 października 2021 w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich przy ul. Szewskiej 37 odbędzie się wystawa, koncerty, konferencja naukowa oraz przeprowadzone zostaną badania socjologiczne.
Na wszystkie wydarzenia wstęp jest wolny. Serdecznie zapraszamy!
Patronat honorowy:
Prezydent Miasta Wrocławia Jacek Sutryk
JM Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego prof. dr hab. Przemysław Wiszewski
Konsul Generalny Republiki Federalnej Niemiec we Wrocławiu Hans Jörg Neumann
Dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich dr Adolf Juzwenko
Organizatorzy:
– Akademia Młodych Uczonych i Artystów
– Wrocławskie Centrum Akademickie (Biuro Współpracy z Uczelniami Wyższymi)
– Zakład Narodowy im. Ossolińskich
– Uniwersytet Wrocławski
– Akademia Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu
– Biuro Łącznikowe Wolnego Państwa Saksonii we Wrocławiu
– Akademia Muzyczna im. K. Lipińskiego we Wrocławiu
Pomysł i realizacja:
Grzegorz Joachimiak (Instytut Muzykologii UWr i Katedra Muzyki Dawnej AMKL)
Łukasz Huculak (Katedra Malarstwa ASP we Wrocławiu)
współpraca: Monika Sochacka i Tomasz Janoś (WCA), Emilia Kłoda i Alicja Przestalska (Muzeum Książąt Lubomirskich ZNiO)
Premierowe wykonanie utworu Pawła Hendricha pt. „Osamotnienie(nie)…” w ramach projektu Caspar Neumann. Dusze i fundusze. Księga narodzin i pogrzebów dla miasta Wrocławia Akademia Młodych Uczonych i Artystów, 4-25 października 2021
Pawła Hendricha pt. „Osamotnienie(nie)…”, a także towarzyszących mu kilku miniatur autorstwa artysty – w wykonaniu Orkiestry Muzyki Nowej pod batutą Szymona Bywalca. Utwór „Osamotnienie(nie)…” jest wyrazem szacunku dla wrocławian, którzy ucierpieli w związku z Covid-19. Sam kompozytor pisał o nim – jeszcze na etapie wstępnego pomysłu w 2020 r. – w ten sposób:
„Źródłem koncepcji utworu jest obecna sytuacja pandemii i związane z nią ograniczenia. Jako społeczeństwo po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat znaleźliśmy się w tego rodzaju sytuacji powszechnego zagrożenia. Chociaż dotyczy ona nas wszystkich, to jednak każdy z nas odbiera ją subiektywnie. Codzienny pędzący świat sprzyja ekstrawertykom, tymczasem teraz okoliczności się zmieniły – wszyscy (pozostając w przymusowym odosobnieniu) mamy większą sposobność do introwertycznej refleksji i analizy sytuacji, w której się znaleźliśmy. Tematem utworu będą więc emocje odczuwane podczas pandemii przez mieszkańców Wrocławia – miasta, które stało się jednym z pierwszych ognisk epidemii w Polsce. Na scenie zabrzmią dźwięki symbolizujące bunt przeciwko niechcianej izolacji, przymusowej rozłące z bliskimi, nieustannej niepewność, a nawet strachowi.
Podczas takich ekstremalnych sytuacji jak pandemia najlepiej widać, że Wrocław to przede wszystkim zamieszkujący go ludzie, a nie zabudowa urbanistyczna. I to właśnie ludzi najbardziej nam brakuje, gdy musimy przez dłuższy czas pozostawać w swoich domach. W utworze nie zabraknie więc wątku tęsknoty, której doświadcza również kompozytor – choć mieszkamy blisko, w tym samym mieście, to nie możemy się spotkać z innymi ludźmi i musimy polegać na niedoskonałych substytutach w postaci kontaktów elektronicznych”.
Premiera utworu Pawła Hendricha, połączona z finisażem wystawy „Psychopomp”, to wydarzenie finałowe projektu „Caspar Neumann. Dusze i fundusze. Księga narodzin i pogrzebów dla miasta Wrocławia”, odbywającego się w daniach 4-25 października 2021 r. Celem tego projektu jest zachęcenie odbiorców do wspólnej refleksji na zagadnieniami takimi jak problemy klimatyczne, ekologiczne i medyczne. Projekt obejmuje wystawę, koncerty, konferencję naukową oraz badania socjologiczne. Rolę przewodników pełnią w nim członkowie Akademii Młodych Uczonych i Artystów oraz zaproszeni do współpracy ludzie kultury i nauki.
Tytułowy Caspar Neumann (1648-1715) – wszechstronny uczony, pastor, inspektor luterańskich szkół i kościołów we Wrocławiu – był jedną z emblematycznych postaci w historii miasta. Szczególnie fascynowały Neumanna zagadnienia umieralności, a owoce tej fascynacji przejawiały się w jego działalności naukowej i artystycznej. Uważany jest za pioniera statystyki demograficznej. Caspar Neumann stworzył bowiem spis narodzin i zgonów (tzw. „tablice Neumanna”) w oparciu o ludność Wrocławia z końca XVII wieku. Tymi obliczeniami i spostrzeżeniami zainteresowało się grono międzynarodowych naukowców, w tym m.in. Edmond Halley (1656-1742), dzięki czemu Wrocław stał się niejako miastem modelowym dla obliczania składek emerytalnych i powstających wówczas funduszy ubezpieczeniowych. Była to jedna z pierwszych tego rodzaju inicjatyw w Europie.
Rodzi się jednak pytanie, jak możemy skorzystać współcześnie z dziedzictwa pozostawionego przez Caspara Neumanna? Do tej refleksji skłania nas sztuka i wciąż obecny, a w czasie pandemii Covid-19 szczególnie aktualny, topos vanitas. Ta kategoria fascynowała również Neumanna. Objawiała się m.in. na polu poetyckim, z czego skorzystał m.in. Johann Sebastian Bach (kantata Liebster Gott, wenn werd ich sterben?, BWV 8). Tekst ten posłużył muzycznym opracowaniom w wielu środowiskach, protestanckich i katolickich.
Współczesny Wrocław nie odcina się od swoich tradycji. W formie dialogu społecznego, zacieśniania relacji polsko-niemieckich, zwracania uwagi na problemy dotyczące społeczności wrocławian, zagadnienia poruszane w poszczególnych wydarzeniach projektu dotyczą nie tylko odwiecznego mortualnego toposu, ale i zagrożeń, które dotyczą nas współcześnie, również globalnie. Wiele bowiem zależy od tego, jak dbamy o nasze zdrowie, jak wpływają na nie decyzje różnych instytucji publicznych. Chodzi m.in. o zagadnienia z zakresu ekologii, klimatu, czy kwestii medycznych (np. choroby nowotworowe czy problemy dotyczące biopolityki).
Projekt został objęty honorowym patronatem przez:
– Prezydenta Miasta Wrocławia Jacka Sutryka,
– Konsula Generalnego Republiki Federalnej Niemiec Hansa Jörga Neumanna,
– JM Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Dr. hab. Przemysława Wiszewskiego,
– Dyrektora Zakładu Narodowego im. Ossolińskich dr. Adolfa Juzwenkę.
W myśl idei przeświecającej Akademii Młodych Uczonych i Artystów – „jedność wiedzy, jedność poznania” – wrocławskie instytucje naukowe, artystyczne i kulturalne jednym głosem uczestniczą we wspólnym projekcie, by poznać wrocławianina, Caspara Neumanna oraz skorzystać lokalnie i międzynarodowo z dziedzictwa, które nam pozostawił, nie tylko na czasy zarazy.
Szczegóły projektu na: www.akademia.wroc.pl oraz na Fanpage’u projektu na Facebooku. Wszystkie wydarzenia w ramach projektu odbywają się w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich.
Pomysł i realizacja:
Grzegorz Joachimiak (Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Katedra Organów, Klawesynu i Muzyki Dawnej Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu)
Łukasz Huculak (Katedra Malarstwa, Akademia Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu)
Organizatorzy i Partnerzy projektu:
– Akademia Młodych Uczonych i Artystów
– Wrocławskie Centrum Akademickie (Biuro Współpracy z Uczelniami Wyższymi)
– Zakład Narodowy im. Ossolińskich
– Uniwersytet Wrocławski
– Akademia Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu
– Biuro Łącznikowe Wolnego Państwa Saksonii we Wrocławiu
– Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu
– Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu
Utwór „Osamotnienie(nie)…” zrealizowany został ze środków pochodzących ze stypendium Miasta Wrocławia.
